Film
DOGMA 95: CINEMA ZONDER FRANJES
Ter gelegenheid van het Deense voorzitterschap van de Raad van Europa en de dertigste verjaardag van het Dogma 95-manifest brengen Bozar en De Cinema samen een eerbetoon aan een van de meest grensverleggende filmbewegingen van de afgelopen decennia.
In 1995 ondertekenden Lars von Trier en Thomas Vinterberg hun radicale manifest met een duidelijke stelling: film is géén illusie. Ze keerden zich af van verzonnen scenario’s, special effects, gelikte belichting, studiobeelden en dramatische soundtracks. In plaats daarvan riepen ze op tot een rauwe, waarachtige cinema – terug naar de essentie. Via de ‘Eed van Zuiverheid’ legden ze zichzelf strikte regels op: draaien met een handcamera, uitsluitend natuurlijk licht, echte locaties, en een focus op pure, emotioneel doorleefde acteerprestaties. Dicht op de huid van de personages, dicht op de emotie.
Tussen 1998 en 2000 verschenen de eerste vijf Dogma-films, die meteen internationale weerklank vonden. FESTEN van Vinterberg en THE IDIOTS van Von Trier gingen in première in Cannes, waar Festen de Juryprijs won. Daarna volgden MIFUNE van Søren Kragh-Jacobsen, THE KING IS ALIVE van Kristian Levring en ITALIAN FOR BEGINNERS van Lone Scherfig. Zowel MIFUNE als ITALIAN FOR BEGINNERS werden bekroond met een Zilveren Beer in Berlijn. Deze vijf films vormden het fundament van Dogma als vernieuwende en compromisloze stroming binnen de hedendaagse cinema. Ook OPEN HEARTS van Susanne Bier geldt als een sleutelwerk binnen de beweging. De film, met een gedenkwaardige rol van Mads Mikkelsen, volgt het Dogma-principe tot in de puntjes: een sobere, ongepolijste stijl die het drama extra intens maakt.
Wat begon als een provocatief experiment groeide uit tot een wereldwijd fenomeen dat makers én kijkers uitnodigde om film te herdenken in haar puurste vorm: als directe confrontatie met de realiteit. Ze transformeerden de filmtaal én katapulteerden Denemarken naar de voorhoede van de internationale filmwereld. Dogma werd uiteindelijk een mondiale beweging die 35 films, waarvan 10 Deense, gemaakt tussen 1995 en 2005. Dertig jaar na het manifest brengen Bozar en De Cinema hulde aan deze revolutionaire beweging met zes iconische films: FESTEN, THE IDIOTS, MIFUNE, THE KING IS ALIVE, ITALIAN FOR BEGINNERS en OPEN HEARTS.
En de geschiedenis lijkt zich te herhalen. Op het jongste filmfestival van Cannes lanceerde een groep Deense producenten, filmmakers en kunstenaars het manifest Dogma 25 een nieuwe artistieke opstand. Onder leiding van May el-Toukhy (QUEEN OF HEARTS), met onder meer Milad Alami, Annika Berg (TEAM HURRICANE), Isabella Eklöf en Jesper Just, wil het collectief cinema losweken van commerciële druk en AI.
Het manifest pleit voor drie hoofdprincipes: een terugkeer naar fysieke realiteit, esthetische terughoudendheid, en economische en geografische verantwoordelijkheid (lees: films worden lokaal gemaakt met lokale middelen). Andere regels: een handgeschreven script, geen internet in het maakproces, minstens de helft zonder dialoog, en make-up enkel indien inhoudelijk noodzakelijk. Von Trier en Vinterberg gaven alvast hun zegen en instellingen als Zentropa en het Deens Filminstituut ondersteunen het project. Wordt vervolgd dus…