Film

DOGMA 95: CINEMA ZONDER FRANJES

Ter gelegenheid van het Deense voorzitterschap van de Raad van Europa en de dertigste verjaardag van het Dogma 95-manifest brengen Bozar en De Cinema samen een eerbetoon aan een van de meest grensverleggende filmbewegingen van de afgelopen decennia.

In 1995 ondertekenden Lars von Trier en Thomas Vinterberg hun radicale manifest met een duidelijke stelling: film is géén illusie. Ze keerden zich af van verzonnen scenario’s, special effects, gelikte belichting, studiobeelden en dramatische soundtracks. In plaats daarvan riepen ze op tot een rauwe, waarachtige cinema – terug naar de essentie. Via de ‘Eed van Zuiverheid’ legden ze zichzelf strikte regels op: draaien met een handcamera, uitsluitend natuurlijk licht, echte locaties, en een focus op pure, emotioneel doorleefde acteerprestaties. Dicht op de huid van de personages, dicht op de emotie.

Afbeelding
Main content

Tussen 1998 en 2000 verschenen de eerste vijf Dogma-films, die meteen internationale weerklank vonden. FESTEN van Vinterberg en THE IDIOTS van Von Trier gingen in première in Cannes, waar Festen de Juryprijs won. Daarna volgden MIFUNE van Søren Kragh-Jacobsen, THE KING IS ALIVE van Kristian Levring en ITALIAN FOR BEGINNERS van Lone Scherfig. Zowel MIFUNE als ITALIAN FOR BEGINNERS werden bekroond met een Zilveren Beer in Berlijn. Deze vijf films vormden het fundament van Dogma als vernieuwende en compromisloze stroming binnen de hedendaagse cinema. Ook OPEN HEARTS van Susanne Bier geldt als een sleutelwerk binnen de beweging. De film, met een gedenkwaardige rol van Mads Mikkelsen, volgt het Dogma-principe tot in de puntjes: een sobere, ongepolijste stijl die het drama extra intens maakt.

Wat begon als een provocatief experiment groeide uit tot een wereldwijd fenomeen dat makers én kijkers uitnodigde om film te herdenken in haar puurste vorm: als directe confrontatie met de realiteit. Ze transformeerden de filmtaal én katapulteerden Denemarken naar de voorhoede van de internationale filmwereld. Dogma werd uiteindelijk een mondiale beweging die 35 films, waarvan 10 Deense, gemaakt tussen 1995 en 2005. Dertig jaar na het manifest brengen Bozar en De Cinema hulde aan deze revolutionaire beweging met zes iconische films: FESTEN, THE IDIOTS, MIFUNE, THE KING IS ALIVE, ITALIAN FOR BEGINNERS en OPEN HEARTS.

En de geschiedenis lijkt zich te herhalen. Op het jongste filmfestival van Cannes lanceerde een groep Deense producenten, filmmakers en kunstenaars het manifest Dogma 25 een nieuwe artistieke opstand. Onder leiding van May el-Toukhy (QUEEN OF HEARTS), met onder meer Milad Alami, Annika Berg (TEAM HURRICANE), Isabella Eklöf en Jesper Just, wil het collectief cinema losweken van commerciële druk en AI. 

Het manifest pleit voor drie hoofdprincipes: een terugkeer naar fysieke realiteit, esthetische terughoudendheid, en economische en geografische verantwoordelijkheid (lees: films worden lokaal gemaakt met lokale middelen). Andere regels: een handgeschreven script, geen internet in het maakproces, minstens de helft zonder dialoog, en make-up enkel indien inhoudelijk noodzakelijk. Von Trier en Vinterberg gaven alvast hun zegen en instellingen als Zentropa en het Deens Filminstituut ondersteunen het project. Wordt vervolgd dus…

Programma

september

zo 14 sep     19u45
LONE SCHERFIG
DOGMA 95, CLASSICS

In een grauwe Deense buitenwijk volgen zes eenzame zielen een cursus Italiaans: een kapster, een bakkersmeisje, een sporthalmanager, een restaurantuitbater, een verlegen hotelklerk en een jonge dominee die net is aangekomen in een lege parochie. Allemaal proberen ze hun noordelijke terughoudendheid en emotionele haperingen van zich af te schudden en ruimte te maken voor iets warmers – meer overgave, meer amore. Wat begint bij het verschil tussen pizza en piazza, mondt uit in aarzelende toenadering.

za 20 sep     14u30
KRISTIAN LEVRING
DOGMA 95, CLASSICS

In de schrale, onherbergzame Namibische woestijn strandt een groep toeristen als hun bus zonder brandstof komt te staan. Uitgeput, aangevreten door verveling en in afwachting van hun twijfelachtige redding , besluit Henry, de regisseur binnen het gezelschap, Shakespeare’s King Lear op te voeren. Wat volgt is geen gewone toneelrepetitie, maar een zenuwslopend spel waarin de grenzen tussen werkelijkheid en fictie langzaam vervagen. De situaties en spanningen binnen de groep nemen toe naarmate de hitte en de claustrofobie oplopen.

za 20 sep     17u15
SUSANNE BIER
DOGMA 95, CLASSICS

Joachim en Cæcilie, een jong stel uit Kopenhagen, hebben net besloten om te trouwen wanneer Joachim een auto-ongeluk krijgt. Joachim eindigt volledig verlamd en Cæcilie zoekt troost bij de man van de vrouw die het ongeluk veroorzaakte (gespeeld door een jonge Mads Mikkelsen) en raakt verstrikt in een verboden liefde. Schuld, rouw, woede, verlangen: alles botst in deze wrange driehoeksverhouding die even grillig als het echte leven blijkt.

zo 21 sep     17u15
THOMAS VINTERBERG
DOGMA 95, CLASSICS

Voor de 60ste verjaardag van hun vader – een rijke hoteleigenaar en autoritaire pater familias – komen zijn drie volwassen kinderen terug naar het familie landhuis, midden in een idyllisch bos. Wat begint als een klassiek en keurig verjaardagsfeest met familie en vrienden, met mooi gedekte tafels en opgepoetste liefde, ontspoort al snel helemaal.

di 23 sep     14u30
SØREN KRAGH-JACOBSEN
DOGMA 95, CLASSICS

Kresten lijkt z’n leven helemaal op orde te hebben: een glanzende carrière, een vrouw uit de juiste kringen en een toekomst die net zo vlekkeloos oogt als zijn maatpak. Tot zijn vader plots sterft. Niemand – ook zijn kersverse vrouw niet – weet dat hij een verleden op het platteland verbergt, inclusief een broer met een verstandelijke beperking die nu zijn zorg nodig heeft.

di 23 sep     20u15
LONE SCHERFIG
DOGMA 95, CLASSICS

In een grauwe Deense buitenwijk volgen zes eenzame zielen een cursus Italiaans: een kapster, een bakkersmeisje, een sporthalmanager, een restaurantuitbater, een verlegen hotelklerk en een jonge dominee die net is aangekomen in een lege parochie. Allemaal proberen ze hun noordelijke terughoudendheid en emotionele haperingen van zich af te schudden en ruimte te maken voor iets warmers – meer overgave, meer amore. Wat begint bij het verschil tussen pizza en piazza, mondt uit in aarzelende toenadering.

vr 26 sep     20u15
LARS VON TRIER
DOGMA 95, CLASSICS

In een brave Deense buitenwijk veroorzaakt een groep zelfverklaarde vrijdenkers totale ontwrichting. Door hun ‘innerlijke idioot’ de vrije loop te laten, willen ze een betere wereld creëren. Hoe ver zijn ze bereid daarin te gaan? Grenzen vervagen, taboes sneuvelen, en leider Stoffer drijft zijn commune steeds verder richting chaos – en misschien ook zelfverlies.

oktober

za 4 okt     20u15
THOMAS VINTERBERG
DOGMA 95, CLASSICS

Voor de 60ste verjaardag van hun vader – een rijke hoteleigenaar en autoritaire pater familias – komen zijn drie volwassen kinderen terug naar het familie landhuis, midden in een idyllisch bos. Wat begint als een klassiek en keurig verjaardagsfeest met familie en vrienden, met mooi gedekte tafels en opgepoetste liefde, ontspoort al snel helemaal.

di 7 okt     14u15
LARS VON TRIER
DOGMA 95, CLASSICS

In een brave Deense buitenwijk veroorzaakt een groep zelfverklaarde vrijdenkers totale ontwrichting. Door hun ‘innerlijke idioot’ de vrije loop te laten, willen ze een betere wereld creëren. Hoe ver zijn ze bereid daarin te gaan? Grenzen vervagen, taboes sneuvelen, en leider Stoffer drijft zijn commune steeds verder richting chaos – en misschien ook zelfverlies.

do 9 okt     19u45
SUSANNE BIER
DOGMA 95, CLASSICS

Joachim en Cæcilie, een jong stel uit Kopenhagen, hebben net besloten om te trouwen wanneer Joachim een auto-ongeluk krijgt. Joachim eindigt volledig verlamd en Cæcilie zoekt troost bij de man van de vrouw die het ongeluk veroorzaakte (gespeeld door een jonge Mads Mikkelsen) en raakt verstrikt in een verboden liefde. Schuld, rouw, woede, verlangen: alles botst in deze wrange driehoeksverhouding die even grillig als het echte leven blijkt.

vr 10 okt     20u15
SØREN KRAGH-JACOBSEN
DOGMA 95, CLASSICS

Kresten lijkt z’n leven helemaal op orde te hebben: een glanzende carrière, een vrouw uit de juiste kringen en een toekomst die net zo vlekkeloos oogt als zijn maatpak. Tot zijn vader plots sterft. Niemand – ook zijn kersverse vrouw niet – weet dat hij een verleden op het platteland verbergt, inclusief een broer met een verstandelijke beperking die nu zijn zorg nodig heeft.

za 11 okt     17u15
KRISTIAN LEVRING
DOGMA 95, CLASSICS

In de schrale, onherbergzame Namibische woestijn strandt een groep toeristen als hun bus zonder brandstof komt te staan. Uitgeput, aangevreten door verveling en in afwachting van hun twijfelachtige redding , besluit Henry, de regisseur binnen het gezelschap, Shakespeare’s King Lear op te voeren. Wat volgt is geen gewone toneelrepetitie, maar een zenuwslopend spel waarin de grenzen tussen werkelijkheid en fictie langzaam vervagen. De situaties en spanningen binnen de groep nemen toe naarmate de hitte en de claustrofobie oplopen.