Film
ETERNAL SUMMER, ENDLESS NIGHTS
In het zomerprogramma ETERNAL SUMMER, ENDLESS NIGHTS staan zonovergoten ontdekkingen in contrast met het opzwepende hedonisme van de eindeloze nacht. Van 1 juni tot 30 september.
ETERNAL SUMMER
“Ah! Que le temps vienne
Oú les coeurs s’éprennent.”
Rimbaud, Chanson de la plus haute tour (1872)
Die eindeloze zomer vol zonovergoten dagen die onze harten doen ontvlammen… Wat is er beter dan een lange vakantie om tussen het vervelen door de liefde te doen broeien? Sinds het begin van cinema is de overgang van jong naar jongvolwassen een onuitputbare inspiratiebron voor filmmakers. Iedereen moet door die ongemakkelijke fase vol groeipijnen, prille romances en eerste afwijzingen. Dit ETERNAL SUMMER-programma staat garant voor een reeks films waarin coming-of-age, muziek en ontdekking de toon zetten. Ontluikende seksualiteit en grenzeloze hoop, maar ook onvergetelijke festivals en zomerse ennui liggen op de loer.
BLOSSOMING LOVE
“Isn't everything we do in life a way to be loved a little more?” vraagt Céline retorisch in Richard Linklaters BEFORE SUNRISE (1995). Céline ontmoet Jesse op een trein en ze spenderen de avond en nacht samen in Wenen, voordat zij verder reist naar Parijs. BEFORE SUNRISE werd in 2004 opgevolgd door BEFORE SUNSET en nog eens negen jaar later door BEFORE MIDNIGHT, want op liefde staat geen houdbaarheidsdatum.
In het Franse WILD REEDS (1994) ontdekt een jongen zijn homoseksuele geaardheid tijdens de bewogen periode aan het einde van de Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog. Regisseur André Téchiné haalde inspiratie uit zijn eigen leven voor dit intieme portret over vriendschap en liefde. De film was eerst bedacht als onderdeel van een televisiefilmserie over adolescentie, genaamd Tous les garçons et les filles de leurs âge. Een andere film uit deze reeks is Claire Denis’ zelden vertoonde U.S. GO HOME (1994), waarin een tienermeisje in de buitenwijken van Frankrijk in de sixties op pad gaat om haar maagdelijkheid te verliezen.
Gelauwerde THE DEVIL WEARS PRADA-actrice Emily Blunt maakte haar filmdebuut in Pawel Pawlikowski’s zwoele maar ook bedreigende MY SUMMER OF LOVE (2004), over een verliefdheid tussen twee jonge vrouwen van verschillende sociale achtergronden op het Engelse platteland. Blunt zei over deze ervaring: “It was such a foray into the great unknown, a feeling of terror and excitement I’ve been looking for in projects ever since.”
Een andere kalverliefde vangt Roy Andersson in A SWEDISH LOVE STORY (1970), een bezwerende film waarin twee tieners elkaar vinden tijdens een idyllische Zweedse zomer. Ook al lijkt hun beleving voor de cynische buitenwereld eerder banaal. In Dominga Sotomayors TOO LATE TO DIE YOUNG (2018) zijn we dan weer getuige van de herintroductie van democratie in Chili in 1990, en de gevolgen daarvan voor een geïsoleerde gemeenschap in de bergen van Santiago. Met een groeiend gevoel van vrijheid ontdekt ook het tienermeisje Sofia voor het eerst de gevaren van de liefde.
In Terrence Malicks BADLANDS (1973) spelen Martin Sheen en Sissy Spacek de 25-jarige Kit en de 15-jarige Holly, die in de late jaren vijftig een passionele relatie starten. Maar die passie verandert al snel in waanzin. Ook in Joyce Chopra’s SMOOTH TALK (1985) vertolkt Laura Dern een 15-jarige meisje dat door een oudere jongen van haar onschuld wordt beroofd. Wanneer ze met een gevaarlijke vreemdeling flirt, resulteert dat in traumatische gevolgen.
SUMMER ENUI
“Ik ben niet koppig. Het leven is koppig,” betreurt Delphine haar situatie in Éric Rohmers LE RAYON VERT (1986). Wanneer haar plannen voor de zomer in duigen vallen, weet ze niet wat met zichzelf aan te vangen. Verstikt door sociale angst, voelt Delphine zich overal als een buitenstaander en ook de zomerliefde lijkt niet voor haar weggelegd. Totdat ze op weg naar huis een man ontmoet op het station.
Ondertussen spenderen Mecha en haar bourgeois gezin de laatste vakantiedagen samen in het Argentijnse dorpje Salta. De tijd sluimert, af en toe doorbroken door gespannen familiebezoeken. Lucrecia Martels zweterige LA CIÉNAGA (2001) gaat de filmgeschiedenis in als een van de beste Latijns-Amerikaanse films ooit.
Mexicaans filmmaker Alfonso Cuarón brak door met de coming-of-age film Y TU MAMÁ TAMBIÉN (2001), die ook de doorbraak van sterren Diego Luna en Gael García Bernal zou betekenen. Zij spelen vrienden Julio en Tenoch die de oudere Luisa uitnodigen op een roadtrip om hun lege dagen te trotseren. Onderweg ontdekken ze de lust en het leven.
Een indrukwekkend Hollywoodensemble, waaronder Matthew McConaughey en Milla Jovovich, verzamelt zich in Richard Linklaters geestige DAZED AND CONFUSED (1993). Een groep Texaanse tieners viert de laatste dag van het schooljaar. De film is een mooie weerspiegeling van het tijdperk waarin de regisseur zelf opgroeide, een ode aan die onvergetelijke jaren die hij ook in zijn werk blijft koesteren.
Ook de Taiwanese regisseur Edward Yang inspireerde zich voor zijn epische en bijna vier uur durende A BRIGHTER SUMMER DAY (1991) op zijn eigen jeugd. Daarin volgt hij Hsiao Si’r die in de late jaren '50 en begin jaren '60 terechtkomt op het pad van criminaliteit. De rivaliteit tussen twee jeugdbendes en romantische perikelen lopen op tot een gewelddadige climax.
De Culturele Revolutie in Beijing tijdens de jaren '70 heeft de meeste volwassenen uit de stad verdreven. Een groepje jongens hebben vrij spel om doelloos rond te hangen, kattenkwaad uit te halen, en om te gaan met hun eerste verliefdheden. Maar zoals regisseur Jiang Wen toont in zijn IN THE HEAT OF THE SUN (1994) komt aan elke eindeloze zomer toch een einde.
ICONIC SUMMER FESTIVALS
“I was very, very much surprised and I’m very happy to say we think the people of this country should be proud of these kids, notwithstanding the way they dress or the way they wear their hair, that’s their own personal business.”
Politieagent, WOODSTOCK (1970)
Sommige zomerfestivals leven eindeloos voort in het collectieve geheugen. Niet enkel om wat er zich allemaal op het podium afspeelde, maar ook door hoe alles op film werd vastgelegd. Decennia later voelen muziekdocumentaires als heerlijk swingende tijdcapsules, opgetrokken uit iconische optredens, uitgelaten publiek en een scheut nostalgie. Deze zomer beleef je die iconische muziekfestivals terug bij ons.
Van Bert Sterns legendarische JAZZ ON A SUMMER'S DAY (1959) met intieme optredens van Louis Armstrong en Mahalia Jackson, over historische momentopnames zoals WOODSTOCK (1970) en D.A. Pennebakers MONTEREY POP (1968) ft. Jimi Hendrix en Janis Joplin, tot WATTSTAX (1973) en Questloves SUMMER OF SOUL (...OR, WHEN THE REVOLUTION COULD NOT BE TELEVISED) (2021) die laten zien hoe muziek ook vaak de motor was van een culturele revolutie.
ENDLESS NIGHTS
Zodra de nacht valt, verandert de wereld. Met ENDLESS NIGHTS duiken we het ongeremde nachtleven in. Van Chinese rave clubs tot high-class discotheken in New York: de dansvloer werd doorheen de filmgeschiedenis op verscheidene manieren ingezet als vrijplaats voor het opzoeken van grenzen, flirterige romances en opzwepend hedonisme. Dit programma onderzoekt de hoogtes en laagtes van club culture, het ambigue van filmische nocturnes en de verlossing van de eeuwigdurende nacht.
CLUB C-C-C-ULTURE
Pompende beats en bezwete lichamen zijn vaste waarden in discotheken. Talloze filmmakers grijpen gretig naar die mysterieuze plekken van ontmoeting als een spannende arena voor hun films: de club als tweestrijd tussen collectiviteit en een uiterst individuele beleving. Zo storten Paul en zijn vrienden zich als DJ-collectief in de Parijse undergroundscene van de jaren negentig in Mia Hansen-Løves EDEN (2014) — een elliptische vertelling vol seks, drugs, en muziek, featuring Greta Gerwig en Daft Punk.
Een decennium eerder brengen twee jonge vrouwen, vertolkt door Chloë Sevigny en Kate Beckinsale, hun nachten door in een exclusieve nachtclub van New York. Whit Stillmans groovy THE LAST DAYS OF DISCO (1998) mengt komedie moeiteloos met een sociologische studie over menselijk contact.
Nog meer neonlichten en dreunende bassen in het 4K-gerestaureerde MILLENNIUM MAMBO (2001) van de Taiwanese New Wave pionier Hou Hsiao-hsien. Daarin tracht de jonge Vicky haar ex-romances te herbeleven door langs Taipei’s clubs te sluimeren, alsof ze gevangen zit in een eeuwigdurende trip down memory lane.
SEX, DRUGS &... CRIME
Maar naast romantiek en ontlading, zijn feesten ook een broeihaard voor portretten over seks, drugs en, ja, zelfs criminaliteit. Dat alles komt ongefilterd maar übergestileerd samen in Gaspar Noé’s drugtrip CLIMAX (2018). Wanneer een dansgroep naar een lege school wordt gelokt, zorgt een kom sangria vol verdovende middelen ervoor dat hun jubelende repetitie verandert in een explosieve nachtmerrie. De trippende groep probeert de nacht te overleven… In Kathryn Bigelows vampierfilm NEAR DARK (1987) is het net andersom. De eeuwige nacht belooft daar het eeuwige leven aan een groepje gewelddadige vampieren, en het is het daglicht dat dreigt. Horror, western en cult mixen mooi in Bigelows eerste soloregieproject.
Ook in Gregg Araki’s NOWHERE (1997) vermengt trash zich met gesatureerde esthetiek. In L.A. probeert een bonte verzameling bohemiens zin te geven aan hun leven. Het groepje queer vrienden wil het zogezegde “wildste feest van het jaar” bijwonen, maar ze redden het alleen als ze de drugstrips en ontvoeringen door buitenaardse wezens overleven die zich tijdens een uiterst surrealistische dag voordoen.
In Isaac Juliens YOUNG SOUL REBELS (1991), door critici vaak vergeleken met Spike Lees DO THE RIGHT THING, moeten twee DJ’s de moord op een vriend oplossen in de smeltkroes van subculturen in het Londen van 1977. Een film die tegelijk aankaart hoe openlijk seksistisch, racistisch en homofoob de eerste punk wave scene werkelijk was.
SAFE(R) SPACES
Juliens film is een goede herinnering aan de nood voor veiligere ruimtes voor minderheidsgroepen. We hernemen daarom met liefde Leilah Weinraubs SHAKEDOWN (2018): een intiem en tegelijk expliciet portret over een lesbische L.A. stripclub, opgericht voor en door Afro-Amerikaanse vrouwen. Weinraub vangt de voortstuwende, droomachtige sfeer van de club met de tederheid van een home movie. In 2004 sloot de politie resoluut alle deuren.
SHAKEDOWN wordt voorafgegaan door Mirelle Borra’s korte videowerk SAFE SPACE (2021): een compilatie YouTube clips van vroege ballroom performances uit de vroege jaren negentig. Ballroomcultuur werd gecreëerd door trans- en queermensen van kleur als reactie op een maatschappij die hun aanwezigheid marginaliseerde.
Ook in THE LAST YEAR OF DARKNESS (2023) staat een nakende sluiting centraal. Dit neonkleurig portret biedt een unieke blik op één van China’s meest enigmatische vrijplaatsen voor queer vreugde. Terwijl feest en liefde elkaar vinden tussen de vier muren van Funky Town, de go-to party space voor een groep twintigjarige DJ’s, drag performers en ravers, wordt de buitenwereld getekend door intolerantie. Een ode aan de transgressieve kracht van de nachtclub.
CITY SHADOWS
Het exclusieve en geheimzinnige van dergelijke clubs verplaatst zich naar het publieke nachtleven in enkele sfeervolle stadsymfonieën. Zo speelt Berlijn een cruciale rol in VICTORIA (2015), waarin een jonge Spaanse vrouw al flirtend een vriendelijke local leert kennen. Onderhuids sluimert een constant unheimlich gevoel, alsof er elk moment iets groots staat te gebeuren. Gefilmd in één ononderbroken take weet de film iets ongrijpbaar vast te leggen.
Waar in VICTORIA de elektronische muziek van Nils Frahm centraal staat, strijkt de legendarische en volledig geïmproviseerde soundtrack van Miles Davis die eer op in Louise Malles debuutfilm ASCENSEUR POUR L'ÉCHAFAUD (1958). In de donkere, regenachtige straten van Parijs komen film noir en Malles eigentijdse stijl onmiskenbaar samen. Dit schaduwrijke meesterwerk maakt deel uit van De Cinema’s OPEN AIR CLASSICS programma.
In een dromerige, Brusselse nocturne vangt Chantal Akerman ten slotte meer dan twee dozijn mensen in korte vignettes. Tussen gordijnen en achter ramen positioneert de Belgische filmmaker haar personages met grote zorg: elke scène ontsluit een totaal nieuwe wereld. TOUTE UNE NUIT (1982) zit vol nachtelijke beeldpoëzie, een hoogtepunt in Akermans. Daarmee zijn we terug bij af: de nacht als het moment voor onverwachte ontmoetingen.
